Society and Environment

  अब ठूलो भूकम्प आउने छैन भन्ने विश्वास त पक्कै पनि होइन होला ! ‘के गर्ने, यस्तै चल्दै जान्छ’ भन्ने हाम्रो नानीदेखि लागेको बानी हावी हुन थालेको हो कि ?   कञ्चनमणि दीक्षित   २०८१ वैशाख १२ गते १९:४० गत हप्ता दुबईको बाढीको ताण्डव देख्दा प्रकृतिको सामु मानिसको केही नलाग्दो रहेछ भन्ने लाग्यो । इरादा त पानी पार्ने नै थियो तर प्रकृतिले कसरी प्रतिक्रिया दिंदो रहेछ भन्ने उदाहरण नै देखियो । हामीले नेपालको विभिन्न भू–भागमा हरेक वर्ष आएका बाढी र पहिरोले गरेको क्षति देखि–भोगिरहेकै छौं । तर त्यो कहालीलाग्दो २०७२ वैशाख १२ गतेको भूकम्प क्षति र त्रासदीका हिसाबले बिर्सन नसकिने बन्यो । ९ वर्षअघि आजकै दिन मध्याह्नमा गोरखालाई केन्द्रविन्दु बनाइआएको ७.९ रेक्टर स्केलको भूकम्पमा झण्डै ९ हजार मानिसले ज्यान गुमाए भने करिब २२ हजार मानिस घाइते भए । ६ लाख घर पूर्णरूपमा ध्वस्त भए भने करिब ३ लाख घरमा केही न केही क्षति पुग्यो । वैज्ञानिकहरूका अनुसार नेपालको हिमालयमुनि अझै पनि ठूलो मात्रामा ऊर्जा जम्मा भएर रहेको छ । २०७२ को भूकम्पमा केही मात्रामा सो ऊर्जा निस्कन सफल भएको थियो । निकट भविष्यमा अर्को ठूलो भ...

कन्चनमणि दीक्षित घटना हो सेप्टेम्बर १, २०१८ को साँमm, हामी बैङ्गलोरबाट नेपाल एयरलाइन्सको बिमानमा काठमाडौं फर्कदै थियांै । काठमाडौँ पुग्नु करिब एक घण्टा अगाडी पाइलटले बताए, “त्रिभुवन विमानस्थलको धावन मार्ग छोडेर एउटा विमान बाहिर गएको हँदा धावनमार्ग बन्द छ ।” विमानलाई होल्डमा राख्नु भनिएको छ । करिव एक घण्टा जति आकासमा घुमाए पछि, पाइलटले बताए, हामी भारतको नयाँ दिल्लीमा अवतरण गर्न जाँदैछौँ । यात्रुहरुमा खैलाबैला मचियो ।  सन २०१५, मार्च ४ तारिखका दिन पनि यस्तै अर्को घटना भएको थियो । त्रिभुवन विमानस्थलमा टर्किस एयरलाईन्सको एयरबस विमान धावन मार्गमा अवतरण गर्ने क्रममा र्दुघटना हुदाँ देशको एकमात्र अन्तराष्ट्रिय विमानस्थल चार दिनका लागी बन्द रहयो । त्यसबखत त्रिभुवन विमानस्थलले समयमा विमान हटाँउन नसक्दा र बिमानस्थलको व्यवस्थापन गर्न नसक्दा कयौ यात्रुले धेरै नै सास्ती भोग्नु प¥यो । यस घटना पछि त्रिभुवन विमानस्थलको व्यवस्थापनबारे प्रश्न उठेका  थिए । तीन बर्ष पछि मार्च १२, २०१८ का दिन त्रिभुवन विमानस्थलको धावन मार्गमा अर्को र्दुघटना भयो । बंगलादेश बाट काठमाडौ आएको यू एस बंगलाको विमान अवतरण ...

  ओमिक्रोनलाई कम नआकौं विचार/दृष्टिकोण | कञ्चनमणि दीक्षित       पुष २९, २०७८ बिहीबार   कञ्चनमणि दीक्षित आज हामीलाई फेरि समयले कोरोना सङ्क्रमणको अर्को सँघारमा ल्याएको छ । सबैको मुख निन्याउरो छ, मानाँै सबैमा श्री नै गुमेको छ । कोही खुसी देखिँदैनन् । गत वर्षले तहसनहस पारेको हाम्रो अर्थतन्त्र, भर्खरै बामे सर्दै अगाडि लम्केको मात्र के थियो, कोरोनाको नयाँ भेरियन्ट ओमिक्रोनले फेरि आफ्नो चपेटामा ल्याएको छ । यस्तो अवस्थामा नेताहरूबीच भने जुवारी चलेको छ । खुट्टा तान्न र सडकमा एकअर्कालाई नाङ्गो पार्न लागिपरेका छन् उनीहरू । मुलुकको अर्थतन्त्र ध्वस्त भइसकेको छ, नागरिक निराश छन्, बस उनीहरूलाई रमाइलो भइरहेको छ जुवारी खेल्न । अर्कातिर, ट्रान्सपरेन्सी इन्टरनेसनलको अध्ययनले देखाएको विवरणअनुसार नेपालमा भ्रष्टाचारको स्थितिकै कारण हामी कता पुग्दैछौँ भन्ने कुरा व्याख्या गर्नु पर्दैन । सबैलाई थाहा छ, हामी कस्तो अवस्थामा छौँ । ओमिक्रोन पहिलाको कोरोनाजस्तो खतरा छैन । मानिस मर्ने होइन रहेछ । अस्पतालसम्म मात्र पु-याउँछ रे । यस्ता कुरा अहिले यत्रतत्र सुन्नमा आउँछ । यसरी रेको पछि लाग्न...

  सर्वोच्च अदालतको आदेश र प्लास्टिकको विकल्प अनुराग पोखरेल / कञ्चनमणि दीक्षित १७ भाद्र २०७८, बिहीबार गत साउन ३२ गते काठमाडौँ महानगरपालिकाले काठमाडौँका घरधनीलाई, उपत्यकाको डम्पिङ साइट सिसडोल जाने बाटो बिग्रिएर फोहर खसाल्न नसकेपछि आफ्नो घरको फोहर बाहिर नफाल्न र घरभित्रै राख्न आग्रह गर्‍यो । घरमा रिसाइकल गर्ने अभ्यास नभएका अघिकांश काठमाडौँवासी र व्यापारीहरूलाई घरमा फोहर राख्न सकस भयो । धेरै घरहरू र व्यापारीका पसल तथा भण्डारणमा फोहर राख्ने ठाउँ नहुँदा अन्ततोगत्वा सडकमै पुग्यो । अहिले टेकुमा अत्यधिक फोहर जम्मा हुन थालेपछि स्थानीय बासिन्दा पनि विरोधमा उत्रेका छन् महामारीको डरले । अहिलेको हाँडीघोप्टे वर्षाले फोहरको थुप्रोबाट प्राङ्गारिक पदार्थ बगाएर सडकभरि पुर्‍याएको छ । सडकमा होली खेलेको मैदानमा बेलुनका लोला छरपस्ट छरिएको जस्तै रङ्गीचङ्गी प्लास्टिकहरू मात्र देखिएका छन् । काठमाडौँ महानगरपालिकाका अनुसार काठमाडौँ शहरमा निस्किने फोहोरको १० प्रतिशत प्लास्टिकजन्य फोहर रहेको छ । त्यो फोहरमा हुने प्लास्टिकमात्र निराकण गर्न सकियो भने पनि धेरै कुरामा सहज हुनेछ र शहर पनि वातावरणअनुकूल हुनेछ । धेरैल...

शहरी बाढीको बढ्दो कहर अदूरदर्शी निर्माणको परिणाम कञ्चनमणि दीक्षित / योगेन्द्र सुवेदी ३ आश्विन २०७८, आइतबार गत भदौ २० गते राति देशका विभिन्न भागलगायत काठमाडौँमा हाँडीघोप्टे पानी पर्‍यो । काठमाडौँमा तीन घण्टामा सरदर सय मिलिमिटर पानी पर्‍यो । यो परिमाण काठमाडौँमा यो वर्षकै सबैभन्दा ठूलो थियो । शहरबजार पानीमा डुब्यो । वागमती र यसका शाखा नदीहरू उर्लिंदा धेरै ठाउँमा किनाराका संरचनाहरू डुबानमा परे । बल्खुको तरकारी बजारमा वागमतीको पानी छिरेर हाम्रो भान्छामा पाक्ने एक करोड जतिकोे तरकारी नष्ट भयो । व्यवसायीहरूको नोक्सान भयो । नदीको पानी किनाराबाहिर आउँदा वा बाहिरको पानी नदीमा मिसिन नपाउँदा टेकु र मनहरा वरपरका सुकुम्बासी बस्तीको कन्तबिजोग भयो । काँडाघारी, परोपकार, सुन्दरीघाट, सानेपा र कालोपुलजस्ता ठाउँहरूको पनि यस्तै अवस्था भयो । कयौँ परिवारको धनमाल नोक्सानी भयो । काठमाडौँमा मात्र ३८५ घर डुबानमा परे । कोरोना संक्रमणले थला पारेका र बन्दाबन्दीको चपेटामा परेका काठमाडौँ शहरका बासिन्दालाई भदौको तेस्रोे हप्ता नेपाल सरकारले गरेको बन्दबन्दीको अन्त्यले केही राहत हुन थालेको थियो तर ठीक त्यही बेला शहरी बाढी...

On June 3, 2021, just two days before Environment Day, a fire broke out at the waste transfer center at Teku. The transfer station, operated by the Kathmandu Metropolitan City, is located on the banks of the Bagmati River. Footage of the fire, shared on the media, showed that it was huge and took the effort of Nepal police, armed police force, fire brigade, and Nepal Army to extinguish. The fire was severe for two reasons: first, all kinds of waste, including plastics and rubber, were burning (the dark black color of smoke points in that direction), polluting the environment with harmful chemicals and smoke. Second, the methane gas from the decaying waste help spread the fire quickly. In addition, the waste collection center at Teku, being in the middle of the city, poses much threat to the residents nearby with the foul smell, risk of transmission of communicable diseases, air pollution, and fire risk. The medical waste from many hospitals also gets dumped on the site, risking residen...